Bodybuilding? «Πώς του ήρθε πάλι αυτό; Πού είναι το δεύτερο μέρος του αφιερώματος στην υπερτροφία που μας είχε υποσχεθεί;» Αγαπητοί αναγνώστες, καμιά φορά η ζωή – ή το μυαλό μου – δεν τα φέρνει έτσι όπως τα είχαμε αρχικά προγραμματίσει. Όταν το πρώτο άρθρο μου με θέμα την υπερτροφία αναρτήθηκε από κάποιο φίλο στο Facebook, ύπήρξε ένας χρήστης που διέκρινε στο κείμενό μου «μία υποτιμητική στάση προς το bodybuilding», η οποία του κακοφάνηκε. Ομολογώ ότι παρεξηγήθηκα. Η στάση μου προς την εν λόγω δραστηριότητα (ό,τι κι να πείτε, δεν θα άποκαλέσω το bodybuilding «άθλημα») δεν είναι υποτιμητική. Είναι στάση απέχθειας. Και περιφρόνησης. Όμως, φαίνεται ότι αυτό δεν είχε γίνει έως τώρα αρκετά σαφές στο blog μου και φυσικά δεν θα μπορούσα να το αφήσω έτσι.  Αποφάσισα λοιπόν, εν είδη παρένθεσης στο αφιέρωμα για την υπερτροφία, να καταθέσω εδώ την άποψή μου για το bodybuilding, χωρίς να αυτολογοκριθώ. Με εξαίρεση τα ιστορικά και τα τεχνικά στοιχεία, όσα θα διαβάσετε στη συνέχεια δεν είναι παρά η άποψή μου. Αλλά, στο βαθμό που αυτό είναι ένα blog γραμμένο αποκλειστικά από εμένα, μάλλον δηλώνω το προφανές, ε; ΟΚ, τέλος εισαγωγής και ξεκινάω.

Κατ’ αρχάς, τι εννοώ με τον όρο “bodybuilding”;

Αφενός, εννοώ εκείνο το παράξενο χόμπι, στο οποίο ενήλικοι άντρες και γυναίκες που καταναλώνουν αναβολικά σε τεράστιες ποσότητες, παρελαύνουν πάνω σε μία σκηνή φορώντας στρινγκ, πασαλειμμένοι με αυτομαυριστικές κρέμες και λάδια παίρνοντας παράξενες στάσεις, προκειμένου κάποιοι «κριτές», με βάση εντελώς υποκειμενικά κριτήρια, να καθορίσουν ποιος και ποια έχουν το πιο «ωραίο σώμα».

Επίσης, με τον όρο bodybuilding εννοώ και τη γενικότερη ενασχόληση με την προπόνηση αντίστασης (με βάρη) με στόχους αποκλειστικά αισθητικούς, χωρίς να είναι ζητούμενο του ασκούμενου η βελτίωση σωματικών ικανοτήτων, όπως η δύναμη, η ταχύτητα ή η ικανότητα παραγωγής έργου.

Άρα: εαν κάποιος προπονείται με βάρη αποκλειστικά για να φτιάξει «ωραίο σώμα», είτε είτε το επιδεικνύει πάνω στη σκηνή είτε με selfies στο Facebook και στο Instagram, εγώ θεωρώ ότι κάνει bodybuilding.

Bodybuilding: ο παραλογισμός

Κάθε φορά που το σκέφτομαι, στραμπουλάω το μυαλό μου: το bodybuilding είναι μία σειρά από μεθόδους προπόνησης δύναμης τις οποίες εκτελεί κανείς χωρίς να έχει στόχο… την αύξηση της σωματικής δύναμης. Ο συγχωρεμένος ο Joe Weider, δαιμόνιος Καναδός επιχειρηματίας του fitness και πατέρας του bodybuilding όπως το γνωρίζουμε σήμερα, συνήθιζε να λέει «προπονήσου για ωραίο σώμα και οι επιδόσεις έρχονται μετά». Βεβαίως, αυτό όπως και ένα σωρό άλλα πράγματα που έλεγε ήταν ανοησίες. θα μιλήσουμε ξανά γι’ αυτόν παρακάτω, πρώτα όμως πρέπει να σας πω κάτι άλλο.

Δεν υπάρχει «ωραίο σώμα», υπάρχει δυνατό σώμα.

Σοβαρά τώρα, θέλετε να ορίσουμε τι σημαίνει ωραίο σώμα; Γιατί, ειλικρινά, εγώ δεν έχω ιδέα. Τα πρότυπα της ομορφιάς αλλάζουν από εποχή και σε εποχή και αυτό που κάποτε θεωρούνταν ωραίο, σήμερα είναι αδιάφορο. Δεν με πιστεύετε? Πείτε μου λοιπόν, ποιος έχει πιο «ωραίο σώμα», ο Σβαρτσενέγκερ στον Κόναν, ο Brad Pitt στο Fight Club ή o Hugh Jackman στο Logan? Γούστα είναι αυτά, το ξέρω, όπως επίσης ξέρω ότι τα γούστα αλλάζουν (πιστέψτε με, στη δεκαετία του ’70 φορούσα παντελόνια καμπάνα, και στα τέλη της δεκαετίας του ’80 στενό τζιν με Dr. Martins – ναι, σοβαρά).

Ωστόσο, οι ενασχολούμενοι με το bodybuilding θέλουν συχνά να συνδέουν το χόμπι τους με την αναζήτηση της «κλασικής ομορφιάς του σώματος», τα πρότυπα της οποίας ορίστηκαν στα αγάλματα της αρχαιότητας. Να σας πω όμως ένα μυστικό; Τα αγάλματα της αρχαιότητας, όταν ήταν μυώδη, απεικόνιζαν δυνατούς ανθρώπους, όχι ομορφάντρες. Και όλοι οι ήρωες των μύθων ήταν σωματικά δυνατοί. Ο Ηρακλής ήταν ο πιο δυνατός στον κόσμο (μετά τον Άτλαντα) – δεν είχε κοιλιακούς «φέτες». Ο Θησέας σήκωσε με τα χέρια του έναν τεράστιο ογκόλιθο για να πάρει το σπαθί και τα σανδάλια του πατέρα του. Με τα ίδια χέρια σκότωσε και τον Κερκύονα, το ληστή που δολοφονούσε περαστικούς αγκαλιάζοντάς τους πολύ δυνατά. Ο Θησέας ήταν δυνατότερος. Δεν αναφέρεται πουθενά στους μύθος αν είχε χαμηλό ποσοστό σωματικού λίπους. Γιατί κανείς μέσα στους αιώνες δεν νοιάστηκε. Αν λοιπόν, όπως λέτε, στρέφετε το βλέμμα στην αρχαιότητα, να ξέρετε ότι στον πυρήνα των μύθων από τους οποίους εμπνέεστε βρίσκεται η δύναμη. Όχι η… ωραιότητα. Άρα, φίλοι της σωματικής διάπλασης, δεν θέλετε να φαίνεστε “ωραίοι”. Θέλετε να μοιάζετε δυνατοί. Να τα λέμε αυτά.

Ο μόνος αρχαίος μύθος που αναφέρεται στην εμμονή με την ομορφιά είναι αυτός του Νάρκισσου και όλοι μας γνωρίζουμε πώς κατέληξε αυτός. Α, ήταν και ο Άδωνις, αλλά αυτός δεν είχε ο ίδιος εμμονή με την ομορφιά του, κυνηγός ήταν. Ούτε κι αυτός είχε καλό τέλος…

Ο Ηρακλής του Φαρνέζε, άγαλμα του Γλύκωνα από τον 3ο αιώνα π.Χ. Λέτε το μοντέλο που πόζαρε να προπονούνταν για “μπαλάρισμα”;

Πόσο μακριά είσαι διατεθειμένος να φτάσεις για ένα «ωραίο σώμα»;

Μιας και αναφέρθηκα στο μύθο του Άδωνι, έχετε ακούσει να γίνεται λόγος για το «σύμπλεγμα του Άδωνι»; Πρόκειται για μία ψυχική διαταραχή που κατατάσσεται στην ευρύτερη κατηγορία των σωματο-δυσμορφικών διαταραχών και είναι επίσης γνωστή ως μεγαλορεξία ή αντίστροφη ανορεξία. Οι πάσχοντες, κυρίως άντρες, θεωρούν ότι οι μύες τους δεν είναι αρκετά μεγάλοι και ασχολούνται διαρκώς και με καταναγκασμό με τη γυμναστική, την ποσότητα τροφής που καταναλώνουν και την εικόνα τους στον καθρέφτη. Κάποιοι από αυτούς, όπως είναι απόλυτα λογικό, καταλήγουν και στη χρήση αναβολικών.

Σας φαίνεται παράξενο ή και εξωφρενικό; Πιστέψτε με, δεν είναι. Έχω γνωρίζει στη ζωή μου δύο γυναίκες που έπασχαν από νευρική ανορεξία (η μία από αυτές πρώτη μου εξαδέλφη). Και μπορώ να σας πω με απόλυτη βεβαιότητα ότι υπάρχουν άνθρωποι που κοιτάζουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη και αυτό που βλέπουν δεν έχει την παραμικρή σχέση με την πραγματικότητα! Το λέω ξανά: αυτό που βλέπετε στον καθρέφτη σας δεν αποδίδει αντικειμενικά την εικόνα του σώματός σας! Άρα, όταν γυμνάζεστε με στόχο το ωραίο σώμα, και κριτής σας είναι ο καθρέφτης, πώς μπορείτε ποτέ να ξέρετε ότι το σώμα σας είναι αρκετά ωραίο; Και πόσο μακριά είσαστε διατεθειμένοι να φτάσετε για να το αποκτήσετε;

Είναι τα πρότυπα της σωματικής ομορφιάς υγιή;

Το βέβαιο είναι πως τα πρότυπα που επιβάλει η βιομηχανία του fitness και τα μίντια γενικότερα ακολουθούν ακραίες πρακτικές. Οι διαγωνιζόμενοι στο bodybuilding και τα μοντέλα του fitness, τη στιγμή που ανεβαίνουν πάνω στη σκηνή ή κάνουν μία φωτογράφιση (κάτω από φώτα τοποθετημένα έτσι ώστε να κολακεύουν το σώμα τους, έτσι;), είναι σε κατάσταση ακραίας εξάντλησης και αφυδατωμένοι, έτοιμοι να λιποθυμήσουν. Όλα αυτά για να απεικονίσουν το πρότυπο της υγείας και της σωματικής ρώμης. Και βεβαίως, δύο μέρες μετά τον αγώνα ή τη φωτογράφηση είναι τουλάχιστον πέντε κιλά βαρύτεροι, με σώματα που θυμίζουν περισσότερο… το δικό σας και το δικό μου!

Σημειώστε λοιπόν και αυτό: αν το μοντέλο στο εξώφυλλο του Men’s Health αποτελεί πρότυπό σας, πρέπει να γνωρίζετε ότι στην καθημερινή του ζωή δεν είναι όπως στη φωτογραφία, γιατί αν ήταν, θα είχε πεθάνει από νεφρική ανεπάρκεια. Δηλαδή, κυνηγάτε κάτι που δεν υπάρχει.

 

“Έχω πάρει διουρητικά για να ‘στεγνώσω’. Και έχω να φάω κανονικό φαγητό τέσσερις εβδομάδες. Μπορεί να ζαλίζομαι και να βρωμάνε τα χνώτα μου από την πείνα, αλλά δεν έχω ωραίο σώμα;”

Προπόνηση δύναμης & bodybuilding: κάποτε ήταν ένα και το αυτό…

Υπάρχει τελικά τρόπος να κάνουμε το σώμα μας να είναι και να φαινεται πιο δυνατό;  Φυσικά υπάρχει και δεν δεν είναι άλλος από το να προπονηθούμε με στόχο την αύξηση της δύναμης. Και πρέπει επίσης εδώ να ξεκαθαρίσω ότι το bodybuilding δεν είναι παρά ένα υποσύνολο της προπόνησης δύναμης. Καθώς όμως ο ίδιος ο στόχος της καλλιέργειας της σωματικής δύναμης και οι μέθοδοι προπόνησης που αυξάνουν τη μεγιστη δύναμη έχουν αφαιρεθεί από τη μεθοδολογία του, θεωρώ το υποσύνολο αυτό παράλογο και στρεβλό.

Η δραστηριότητα της σωματικής διάπλασης όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, δεν υπήρχε μέχρι το 1940, τη χρονιά που η Αμερικανική Αθλητική Ένωση (American Athletic Union, AAU) διοργάνωσε το πρώτο διαγωνισμό όπου οι συμμετέχοντες επιδείκνυαν απλώς τους μύες τους. Μέχρι τότε, οι διαγωνισμοί αυτού του τύπου περιλάμβαναν παράλληλους αγώνες δύναμης και οι πρώιμοι bodybuilder ήταν χωρίς αμφιβολία πολύ δυνατοί άνθρωποι. Για παράδειγμα, ο John Grimek, πολλές φορές νικητής του Mr America, ήταν αθλητής της Αμερικανικής Ολυμπιακής ομάδας στο Βερολίνο το 1936 και κατείχε για χρόνια το παναμερικανικό ρεκόρ στην όρθια πίεση με μπάρα (που τότε ήταν Ολυμπιακή άρση). Με σωματικό βάρος 83 κιλά, είχε πιέσει 129 κιλά και απέτυχε στην προσπάθειά του στα 135, γιατί αγωνιζόταν φορώντας σκαρπίνια και γλύστρισε προσπαθώντας να φέρει την μπάρα στους ώμους του! [1] Άλλοι bodybuilder «παλαιάς κοπής», όπως ο Chuck Sipes και ο Bill Pearl, λύγιζαν μπετόβεργες, έσκιζαν τράπουλες και τηλεφωνικούς καταλόγους και κάρφωναν πρόκες σε σανίδες με τα χέρια τους.

…Και μετά χώρισαν!

Επί της ουσίας λοιπόν, οι πρώιμοι bodybuilder έκαναν προπόνηση για να είναι δυνατοί και η μυϊκή τους διάπλαση ήταν ένα παράπλευρο όφελος, που ορισμένοι από αυτούς (όχι όλοι) επέλεγαν να επιδεικνύουν. Ωστόσο, από το 1940 και μετά, η σωματική διάπλαση μετατράπηκε βαθμιαία σε αυτοσκοπό. Και δεν υπήρξε κανένας άνθρωπος που να επιδίωξε, να ενστερνίστηκε και να εκμεταλλεύτηκε την αλλαγή αυτή περισσότερο από τον Joe Weider, εκδότη περιοδικών, έμπορο συμπληρωμάτων διατροφής, διοργανωτή αγώνων και προπονητή αθλητών bodybuilding.

Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο Weider χρησιμοποίησε θεμιτά και αθέμιτα μέσα για να προωθήσει τους bodybuilder της αρεσκείας του. Ήταν αυτός που ανέδειξε τον Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ σε θριαμβευτή πέντε διαδοχικών διαγωνισμών Mr. Olympia και κατά συνέπεια σε αστέρι του bodybuilding, σε μία εποχή που ο εν λόγω διαγωνισμός είχε από δύο έως πέντε συμμετέχοντες όλους κι όλους (κάτι που τα περιοδικά του Weider φρόντιζαν τεχνιέντως να αποσιωπούν). Στη συνέχεια οι ίδιοι bodybuilder εμφανίζονταν στα περιοδικά του Weider (κυρίως το Muscle & Fitness και το Flex) και προωθούσαν τα συμπληρώματα διατροφής που εκείνος πούλαγε. Δικό του το πεπόνι, δικό του και το μαχαίρι – απλό και ιδιοφυές.

Bodybuilding: Η «μέθοδος» Weider

Μεταξύ όλων των άλλων, ο Joe Weider δήλωνε και «πατέρας» ενός προπονητικού συστήματος, το οποίο στις αρχές της δεκαετίας του ’60 περιλάμβανε ένα μεγάλο μέρος από τις τεχνικές και μεθόδους άσκησης που χρησιμοποιούνται στο bodybuilding μέχρι και σήμερα. Οι ασκήσεις απομόνωσης για κάθε μυ, όσο μικρός κι αν είναι αυτός, η αρχή της «σύγχυσης των μυών», οι επαναλήψεις σε περιορισμένο εύρος κίνησης, η «προ-εξάντληση» των μυών – όλα αυτά και πολλά άλλα ήταν παιδιά του Weider. Κι αν δεν ήταν, αυτός τα είχε συγκεντρώσει και τα προωθούσε ως δικά του. Αν λοιπόν αναρωτηθήκατε ποτέ, το πρόγραμμα που σας δίνουν σήμερα όταν γράφεστε συνδρομητές σε ένα συμβατικό γυμναστήριο, με τα 3 έως 4 σετ των 8-12 επαναλήψεων για διάφορες ασήμαντες ασκήσεις (Pec dec, Arnold press κ.λπ.), το διαχωρισμό των ημερών προπόνησης σε «στήθος-χέρια», «ώμους-πλάτη» και «πόδια-κοιλιακούς», το χρωστάτε στον Joe Weider (θεός σχωρέστον).

Εν ολίγοις, η βασική στρατηγική των επιχειρήσεων Weider ήταν η εξής: «Οι μεγαλύτεροι πρωταθλητές του bodybuilding (δηλαδή αυτοί που εμείς επιλέγουμε να εμφανίζουμε στα περιοδικά μας) χρησιμοποιούν τα συμπληρώματα διατροφής Weider, προπονούνται με τη μέθοδο Weider και με τα όργανα γυμναστικής Weider. Άρα αν θέλεις να φτιάξεις ωραίο σώμα, πρέπει κι εσύ να κάνεις το ίδιο». Αυτό που τα περιοδικά του Weider αποσιωπούσαν ήταν ότι όλοι οι bodybuilder που εμφανίζονταν στις σελίδες τους έπαιρναν αναβολικά. Και ότι χωρίς αναβολικά, η μέθοδος Weider ήταν μάλλον χάσιμο χρόνου. Και ότι οι πρωτεϊνες Weider δεν προκαλούσαν υπερτροφία. Mόνο διάρροια.

Bodybuilding: το χρειαζόμαστε στ’ αλήθεια;

Συνοψίζοντας τα παραπάνω, η άποψή μου είναι ότι το bodybuilding είναι μία δραστηριότητα παράλογη (στο βαθμό που βγάζει την αύξηση της σωματικής δύναμης από την εξίσωση της προπόνησης δύναμης), που διαδόθηκε υπερβολικά χάρη στη δύναμη των μίντια και στις ανήθικες πρακτικές και τα ξεδιάντροπα ψεύδη ενός «καινοτόμου επιχειρηματία». Ωστόσο, αυτή η μορφή “γυμναστικής” απέκλεισε de facto όλους εκείνους τους ανθρώπους που δεν είχαν τα γονίδια (ή δεν ήθελαν να πάρουν αναβολικά) για να γίνουν τεράστιοι, όπως επίσης και εκείνους που δεν ήταν ερωτευμένοι με τον καθρέφτη τους. Καθώς το bodybuilding έγινε μέσα στα χρόνια πολύ δημοφιλές, ταυτίστηκε στο μυαλό πολλών με την ιδέα της γυμναστικής εν γένει (περίπου όπως αποκαλούμε κόκα κόλα κάθε αναψυκτικό τύπου κόλα). Αν λοιπόν σήμερα υπάρχει μεγάλος αριθμός ανθρώπων που απορρίπτει την πανάκεια της προπόνησης δύναμης (ναι, η προπόνηση δύναμης είναι φάρμακο που μπορεί να κρατήσει μακριά κάθε λογής ασθένειες και πιθανόν και τη γήρανση την ίδια) δηλώνοντας ότι «εγώ δεν θέλω να γίνω σαν εκείνους τους φουσκωτούς που κοιτάζονται στον καθρέφτη», αυτό το χρωστάμε αποκλειστικά στο bodybuilding.

Αν θέλετε το σώμα σας να φαίνεται δυνατό, προπονηθείτε για δύναμη. Η βελτίωση στην υγεία σας είναι το παράπλευρο όφελος. Αν πάλι, θέλετε «απλά ένα ωραίο σώμα», αυτό σημαίνει ότι θεωρείτε πως το σώμα που έχετε τώρα είναι άσχημο. Και ό,τι και να κάνετε είναι δύσκολο να αλλάξετε τη γνώμη που έχετε για τον εαυτό σας. Όσο συχνά και να βγάζετε το μπλουζάκι σας παρουσία άλλων (να το ξέρετε, σας κοροϊδεύουν γι’ αυτό). Όσα selfie και να ανεβάσετε στο Instagram. Είναι πραγματικά πολύ κρίμα.

Στο επόμενο άρθρο, θα επανέλθω στην προπόνηση υπερτροφίας. Μέχρι τότε, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου αν θέλετε να με ρωτήσετε κάτι σχετικό με την προπόνηση δύναμης.

[1] Brooks Kubik, The Dinosaur Military Press and Shoulder Power Course, Amazon Kindle, 2015

Pin It on Pinterest